اصول اولیه مذکر و مؤنث در زبان عربی

انسان‌ها بر دو دسته‌اند: زن و مرد، دختر و پسر، زن و مرد…

نه تنها انسان‌ها، حیوانات هم دو نوع اند…

قطُّ وقطة (گربه)، أسدٌ ولبؤة (شیر) …

در زبان عربی نیز کلمات این گونه است مذکر و مؤنث دارد…

خالد  –  أحمد  –  أبی (پدرم) –  أخی (برادرم)-  معلم  –  قطة (گربه) –  أسد (شیر)

همه این اسم‌ها مذکر هستند، فقط به این دلیل که نشان دهنده مذکر هستند.

سلمی  –  عبیر  –  أمی (مادرم) –  أختی (خواهرم) –  معلمة (معلم) –  قطٌّة (گربه) –  لبؤة (شیر)

در مورد این اسمها، آن‌ها مؤنث هستند، زیرا آنها مؤنث را نشان می‌دهند.

آیا دقت کرده‌اید که کلمات قبلی به معنای واقعی مؤنث و مذکر است؟ حتماً متوجه شدید…

مذکر واقعی چیزی است که نشان دهنده یک موجود مرد زنده است، اعم از انسان و حیوان…

مانند:  رجل (مرد)، ولد (پسر)، طفل (بچه) وأسد (شیر)

و مؤنث واقعی آن چیزی است که نشان دهنده یک موجود زن زنده است که به دنیا می‌آورد یا تخم می‌گذارد از انسان یا حیوان…

مانند: امرأة (زن)، بنت (دختر)، طفلة (بچه) ولبؤة (شیر)

خوب، در مورد کلمات زیر چطور:

کتاب – شمس (آفتاب) – طاولة (میز) – قلم (مداد)

این کلمات به موجودات زنده اشاره نمی‌کنند، بلکه به جمادات اشاره دارند و این بدان معناست که زنانگی یا مردانگی در آنها استعاری است و واقعی نیست…

پس مذکر در زبان عربی:

واقعی یا مجازی

و همچنین مؤنث:

واقعی یا مجازی

ما می دانیم که مؤنث و مذکر واقعی چیست…

اکنون سؤال این است که …

چگونه بین مؤنث مجازی و مذکر مجازی تمایز قائل شویم؟

ساده است…

اول: اصل در کلمات مذکر بودن آنهاست و مذکر در زبان عربی مذکر بدون دلیل است…

مانند:

کتاب – قلم (مداد) – یوم (روز) – أسبوع (هفته) – قمر (ماه)

کلمه «کتاب» مذکر است و نمی‌دانیم چرا، یعنی در زبان اینگونه آمده است…

برخی از کلمات مؤنث هستند، مانند:

شمس (آفتاب) – دار (خانه) – غرفة (اتاق) – کأس (فنجان)

آیا نشانه‌هایی برای مؤنث و مذکر وجود دارد؟

مذکر هیچ نشانه‌ای ندارد چون اصل در کلمات است.

معلّم  – حصان (اسب) –  صفّ (کلاس) –  بیت (خانه)

اما برای مؤنث سه نشانه وجود دارد…

تاء متصل: شناخته شده ترین نشانه مؤنث است، مانند:

شجرة (درخت) – سیارة (ماشین) – فرقة (گروه) – غرفة (اتاق)

و از طریق آن می‌توانیم اکثر کلمات و صفتها را از مذکر به مؤنث تبدیل کنیم…

• معلم — معلمة (معلم)
• طبیب — طبیبة (پزشک)
• کبیر — کبیرة (بزرگ)

الف مقصور: در بعضی اسماء و صفات آمده است مانند:

سلمی  –  کبری  –  ذکری

الف ممدود: در بعضی از اسم‌ها و صفت‌ها نیز آمده است، مانند:

صحراء (کویر) –  سماء (آسمان) –  بیضاء (سفید) –  سمراء (سبزه)